Gitar çalmaya yeni başlayanların ya da uzun süredir gitar kullananların karşılaştığı en yaygın durumlardan biri gitar teli değiştirme işlemidir. Kopma veya paslanma durumları gerçekleşmesi halinde gitar teli değiştirme ihtiyacı duyulur. Peki gitar teli nasıl takılır? Gitar telleri nasıl ayarlanır ve nasıl bağlanır? İşte tüm detaylar:
Telleri teker teker gevşeterek çıkarın. Hepsini aynı anda kesmeyin. Sapın ani basınç değişimi zarar verebilir. Sonrasında tel kesme pensesiyle gevşemiş telleri kesebilirsiniz.
Teller çıkarılmışken, klavye ve gövdeyi temiz bir bezle silin. Gerekirse limon yağı gibi klavye bakım ürünleri kullanabilirsiniz ancak limon yağını abanoz ve gül ağacı klavyelerde kullanmanızı tavsiye ederiz. Fender maple (akçaağaç) klavyelerinde ince cila bulunduğundan cilanın erimesi hatta klavyeye zarar vermesi söz konusudur.
Yeni telin topuz kısmını gitarın köprüsüne yerleştirin.
Klasik gitarda düğümlü bağlanır.
Akustik gitarda köprü pinleriyle sabitlenir.
Elektro gitarda tellerin takılma şekli, gitarın köprü (bridge) tasarımına bağlı olarak farklılık gösterir.
Nasıl çalışır?
Tel, gitar gövdesinin arkasındaki deliklerden geçirilir, köprüden (bridge) yukarı çıkar.
Avantajı: Sustain (sesin uzaması) artar.
Bu sistem hangi modellerde var?
Fender Telecaster (özellikle American ve Player serisi)
Gibson Flying V (bazı modelleri)
ESP/LTD bazı modeller
Jackson Soloist (bazı sabit köprülü versiyonları)
Nasıl çalışır?
Tel, gitar gövdesine delik açılmadan doğrudan köprüye (üstten) takılır.
Avantajı: Tel değiştirmek daha kolaydır; bazı müzisyenler "daha yumuşak" bir hissiyat alır.
Hangi modellerde var?
Fender Telecaster Top-loader versiyonları (bazı modern Telecaster’lar hem top-loader hem string-through özelliğine sahiptir)
Fender Jazzmaster, Jaguar (köprüye bağlı tremolo sistemli modeller)
PRS SE serisi bazı sabit köprülü modeller
Squier Bullet ve Affinity serileri (bazı uygun fiyatlı modeller)
Nasıl çalışır?
Tel, köprünün arkasında ayrı bir parça olan tailpiece (genelde "stopbar") üzerinden geçirilir. Genellikle Tune-O-Matic köprüyle birlikte kullanılır.
Avantajı: Tel yüksekliği ve baskı kuvveti ayrı ayrı ayarlanabilir.
Hangi modellerde var?
Gibson Les Paul
Gibson SG
Epiphone Les Paul / SG
ESP/LTD EC serisi (Gibson tarzı)
Gretsch bazı hollow-body modelleri (bazılarında Bigsby tremolo da olur)
Bu modellerde tel geçişi özel bir sistemle yapılır:
Floyd Rose: Tel, köprüye vidalanır (uçları kesilerek); sabit değil, hareketli köprüdür.
Fender Stratocaster Tremolo: Tel arkadan geçirilir ama gövde içine yerleştirilmiş yay sistemiyle birlikte çalışır.
Tel Takma Yöntemi:
Teller gövde içinden veya arkadan geçirilmez.
Tellerin topuzu (uç kısmı) kesilir.
Kesilen tel uçları, köprünün içine yerleştirilen özel bloklara sıkıştırılır.
6 adet küçük Allen vidası ile bu tel blokları sabitlenir.
Bu sistemde telin sabitlendiği yer:
Köprü üzerindeki saddle bloklarının içidir → yani Floyd Rose sistemine çok benzer.
FR sisteminde Tel Değiştirirken Neye Dikkat Edilir?
Telin topuzu (bilyeli ucu) kesilir.
Tel, köprü üstündeki slotlara sokulur ve Allen anahtarıyla sıkıştırılır.
Üst eşik kısmında da (nut) kilitleme (locking nut) vardır.
Tel değişiminden sonra ince akort makineleri köprü üstündeki micro tuner'larla yapılır.
Telin uç kısmını burgudan geçirin ve 2-3 cm bırakın. Teli birkaç kez burgunun etrafına dolayarak sarın.Teller üst üste binmeyecek.
Tel sarma aparatı varsa kullanın, yoksa elle de sarabilirsiniz. Sararken telin burgunun altına doğru düzgün bir şekilde inmesini sağlayın. Teller sarılırken karışık veya çapraz gitmemelidir.
Telleri inceden kalına doğru doğru sıraladığınızdan emin olun:
E (en ince), B, G, D, A, E (en kalın)
Tüm teller takıldıktan sonra gitarınızı akort cihazı ile akort edin. Yeni teller gerildikçe ses düşebilir, birkaç kez tekrar akort yapmanız gerekebilir.
Gitar Telini Değiştirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Gitar teli ayarlarken dikkat edilmesi gerekenlerin kısa özeti:
Doğru akort cihazı kullanın: Kromatik tuner tercih edin.
Tel sıralamasını bilin: 6'dan 1'e E-A-D-G-B-E şeklinde olmalı.
Yavaşça gerdirin: Telleri ani gererseniz kopabilir.
Tellerin esnemesine izin verin: Yeni teller birkaç gün akordu tutmaz, normaldir.
Sarımı düzgün yapın: Burguda tel dağınık olmasın, 2-3 tur yeterlidir.
Ortam ısısı ve nem etkiler: Tel akordu hava şartlarından etkilenebilir.
Her teli ayrı ayrı dikkatle ayarlayın: Özellikle ince teller kolay detone olur.
Gitar teli kopması, genellikle fazla gerilmekten veya yanlış akort yapmaktan gerçekleşir. Özellikle yeni başlayanlar telleri doğru nota yerine daha tiz bir perdeye çektiğinde, telin taşıyabileceğinden fazla gerilim oluşur ve bu da kopmaya neden olur. Ayrıca eski veya paslanmış teller de zamanla zayıflar; en ufak zorlamada kırılabilir.
Bir diğer yaygın sebep ise gitarın köprü ya da burgu kısımlarının keskin ya da pürüzlü olmasıdır.Metalik malzemeler zamanla korozyona ve paslanmaya uğradığından tel uzun süre sürtünmeye maruz kalırsa incelir ve kopar. Kalitesiz ya da gitarla uyumsuz kalınlıkta tel kullanmak da kopmayı kolaylaştırabilir. Örneğin daha ince yapıdaki klasik bir gitara çok kalın tel takmak, sapta fazla gerginlik yaratır ve bu da kopmalara yol açar.
Son olarak, çok sert çalmak ya da teli yanlış şekilde takmak da tellerin ömrünü kısaltır. Pena ile agresif vuruşlar veya aşırı çekme hareketleri telleri zorlar. Telleri düzenli aralıklarla değiştirmek, kaliteli ürünler tercih etmek ve gitarın bakımını ihmal etmemek bu sorunları büyük ölçüde azaltır.
Gitar tellerinizi düzenli olarak temizlemeniz, hem ses kalitesini korumanıza hem de tellerin ömrünü uzatmanıza yardımcı olur. Çalmadan önce ve sonra yumuşak, tüy bırakmayan bir bezle telleri silerek üzerlerindeki ter, toz ve kir birikimini kolayca engelleyebilirsiniz. Özellikle metal teller zamanla oksitlenmeye ve kararmaya eğilimlidir; bu da hem parmak hissini olumsuz etkiler hem de sesin matlaşmasına neden olur. İsterseniz özel gitar teli temizleyicileri veya bakım spreyleri kullanabilirsiniz, ancak çoğu zaman sade bir mikrofiber bez yeterli olacaktır. Düzenli bakım sayesinde gitarınız hem daha temiz görünür hem de performansını uzun süre korur.
Türkçe
English
